Түркістан: Құқықтық тәрбиені тал бесіктен бастаған жөн

Түркістан қаласында облыс әкімдігі жанындағы кәмелетке толмағандардың ісі және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссиясының кеңейтілген отырысы ұйымдастырылды. Облыстық құқық қорғау органдары, денсаулық сақтау және білім саласының басшылары мен өкілдері, әкім орынбасарлары, сонымен қатар комиссия мүшелері, аудан, қалалардағы комиссия төрағалары мен хатшылары, қоғамдық ұйым өкілдері қатысқан жиында кәмелетке толмағандар арасында қылмыс пен құқықбұзушылықтың, ерте жүктіліктің және өзіне-өзі қол жұмсау, құқықтық сананы қалыптастыру,  алдын алу жұмыстарын күшейту мәселелері кеңінен талқыланды.

Мәжілісті облыс әкімінің орынбасары, кәмелетке толмағандардың ісі және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия төрағасы Бейсенбай Тәжібаев ашып, жүргізді.

–Қоғамда құқықтық мәдениетті қалыптастыру мен азаматтардың заңға құрметін арттыру – мемлекеттің басты міндеттерінің бірі. Құқықтық сана – әр азаматтың заң нормаларын түсінуі, құқықтары мен міндеттерін білуі және соған сай әрекет ету қабілеті. Құқықтық сананы дамытуда отбасы, білім беру ұйымдары, БАҚ және мемлекеттік құрылымдардың рөлі ерекше. Әсіресе, жастар арасында құқықтық тәрбиені күшейту – болашақта заңға бағынышты, жауапкершілігі жоғары азаматтарды қалыптастырады. Мектеп қабырғасынан бастап құқықтық тәрбие беру, құқықтық сауаттылықты арттыратын іс-шаралар, семинарлар мен тренингтер өткізу – бұл бағыттағы тиімді қадамдар. Сонымен қатар, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру, құқықбұзушылықтың алдын алу мақсатындағы кешенді жұмыстар да маңызды, – деді облыс әкімінің орынбасары.

Жиында жұмысшы орган ретінде Облыстық білім басқармасы тарапынан кәмелетке толмағандардың ісі және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі атқарылған жұмыстарды облыстық білім басқармасы басшысының орынбасары Айгүл Қасымбекова баяндады. Ал облыстық полиция департаментінің жергілікті полиция қызметі басқармасының бастығы, полиция полковнигі Ермек Өсербаев кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыс пен құқықбұзушылықтардың алдын алу бойынша 2025 жылы атқарылған жұмыстарға тоқталды.

Сондай-ақ, кәмелетке толмағандардың арасындағы ерте жүктілік және өзін-өзіне қол жұмсау фактілері бойынша Облыстық денсаулық сақтау басқармасы басшысының орынбасары Мадина Ережепқызы мәлімдеді. Облыстық жұмыспен қамту үйлестіру және әлуметтік бағдарламалар басқармасының басшысы Әсия Темірбаева отбасын қолдау орталықтарының қызметін цифрландыру және құрылған мобильдік топтарының жұмыстарын жетілдіру туралы ақпаратпен бөлісті.

Зорлық-зомбылықтың алдын алу бағытында жұмысшы топтар құрылған. Оған барлық аудан, қалалардың полиция тірек пункттерінің басшылары, білім бөлімінің басшылары, денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау басқармасының қызметкерлері және облыстық уәкіл мен өкілдері енгізіліп, балалардың құқықтарын қорғау жөнінде жұмыстар жүргізілуде.

Облыс әкімінің орынбасары бұл бағыттағы мәселелердің алдын алу бойынша тиісті түсіндірме жұмыстарын жүргізуді тапсырды. Бала өміріне, біліміне, құқығына жауапты әрбір мекеме өз ісіне мұқият болуы керектігін айтып, балалар құқығы бойынша жалған мәлімет беретін жауапты басшыларға қатаң шара көрілетіндігін ескертті.

– Облыс әкімі Нұралхан Оралбайұлының бастамасымен білім саласына, балаларды жан-жақты дамытуға тиісті қолдау көрсетілуде. Баланың қауіпсіздігіне жауапты мекемелер, басшылар, қызметшілер өз міндеттерін мүлтіксіз орындаулары керек. Жазғы демалыста бақылауды, жұмысты күшейтіңіздер. Әр мектептегі қиын балалар, отбасылар назарға алынып, тиісті жұмыстар жүргізілсін, – деді Бейсенбай Тәжібаев.

Сонымен қатар полиция бөлімінде есепте тұрған, өгей әке, өгей шешелермен тұратын «Жайсыз отбасы» есебіне алынған отбасыларда тәрбиеленіп отырған балаларға профилактикалық жұмыстар жүргізу, мектеп психологтарының жұмысын жетілдіру мәселелері қозғалды.

Айта кетейік, Түркістан облысында өңір басшысы кәмелеттік жасқа толмағандарды қолдау, құқығын қорғау бағытында кешенді жұмыстар атқарылып келеді. Өңірде 17 Отбасын қолдау орталығы ашылды. Үкімет тапсырмасына сәйкес «Түркістан облысының психологиялық қолдау орталығы» мекемесі құрылып, штаттық бірлігі 49,5-ке ұлғайтылды. Орталық ашылғалы бері 1 300 ата-анамен, 1 700 педагогпен және қиын жағдайға тап болған 130 баламен консультация өткізіліп, тиісті көмек берілді. Бүгінде облыста 1797 педагог-психолог бар. Өңірдің мектептеріндегі бала санына сәйкес 86 педагог-психологтың қажеттілігі анықталып, жаңа оқу жылынан бастап енгізу жөнінде тапсырма берілді.

Үкіметтік емес ұйымдар арқылы 1 327 педагог-психолог, 2 514 мектептегі тәрбиеге жауапты маман және 17 аудандағы әдіскерлер біліктілігін арттырған. 5-11 сыныптардың 259 588 оқушысынан психо-эмоционалдық жай-күйлерін, мазалап жүрген мәселелерін анықтау үшін анонимді әдісімен сауалнама алынып, көмекке мұқтаждарымен тиісті жұмыстар жүргізілген. Балалардың құқықтарын қорғау мәселесі бойынша 1143 білім беру мекемесінің көрінетін орындарына 111 QR коды (кіреберістерде, сыныптарда, дәретхана, хол т.б) орналастырылып, қиын жағдайға тап болған кез-келген оқушы психологиялық жәрдем алуда. Осы жұмыстар нәтижесінде облыста 2024 жылы өзіне-өзі қол жұмсау дерегі 8-ге төмендесе, балалар қылмысы өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда салыстырғанда соңғы 4 айда 44-тен 35-ке төмендеген. Ерте жүктілік деректері де азайған. Балалардың қауіпсіздігін қорғау, жан-жақты дамыту бағытындағы жұмыстар жалғасады.

Қорыта айтқанда, құқықтық сана деңгейі жоғары елде азаматтар заңды сақтауға ғана емес, оны қорғауға да дайын болады. Демек, құқықтық сананы жүйелі түрде қалыптастыру – әділетті, қауіпсіз әрі тұрақты қоғам құрудың алғышарты.